Zelfkatheterisatie

Laatste update 05 mei 2024

Wat is zelfkatheterisatie?

Wanneer je niet meer zelf tot plassen kunt komen of de blaas niet volledig kunt legen, wordt er zelfkatheterisatie toegepast. Dit helpt te voorkomen dat je vaak kleine beetjes plast en/of hevige aandrang hebt.

Zelfkatheterisatie

Katheterisatie is het leegmaken van de blaas met een katheter. Als je het zelf doet, noemen wij dit ‘zelfkatheterisatie’. Zelfkatheteriseren wordt ook al ‘Clean Intermittent self Catheterisation’ (CIC) genoemd. Een katheter is een dun plastic slangetje, gemaakt voor dit doel. Er zijn veel verschillende soorten katheters. Samen met de verpleegkunde die jou de techniek aanleert, kies je een katheter die bij jou past.

De behandeling

Vaak adviseert jouw arts je om te gaan katheteriseren. Zo wordt je blaas volledig geleegd. Er zijn verschillende redenen waarom je moeite hebt om de blaas spontaan of volledig te legen.

Als er vaak urine in de blaas achterblijft, kan dat voor problemen zorgen, zoals een blaasontsteking, incontinentie (urineverlies) of nierproblemen. Bovendien zorgt zelfkatheteriseren ervoor dat je een zo onafhankelijk en normaal mogelijk leven kunt leiden, ondanks jouw blaasproblemen.

Hoe moet ik katheteriseren?

Je krijgt tijdens je afspraak met de verpleegkundige uitleg over de techniek bij zelfkatheteriseren. Voordat je de afspraak hebt, kun je de folder alvast even doornemen.

Hoe vaak katheteriseren?

Het aantal keren per dag dat je moet katheteriseren, hangt af van hoe erg het bij jou is. Je bespreekt dit met de arts of verpleegkundige.

• Als je nog wel kunt plassen, maar niet meer volledig, dan hangt het af van de hoeveelheid urine die per keer achterhoudt. Dit kan van 1 tot 4 keer per dag zijn. De verpleegkundige of arts bespreekt dit met jou.
• Als je helemaal niet meer kunt plassen, moet je 4 tot 6 keer per dag katheteriseren. De hoeveelheden per keer mogen niet groter zijn dan 500 ml. Je moet zelf ervaren wat voor jou het juiste aantal keren is.

Hoe is het om zelf te katheteriseren?

Voor velen is het een enorme schok als ze te horen krijgen dat ze zichzelf moeten gaan katheteriseren. Ze zien op tegen het feit dat ze ‘iets in hun lijf moeten steken’. Dit kan een beangstigende gedachte zijn. Ze schamen zich ervoor en hebben moeite het bespreekbaar te maken onder familie en vrienden. Dit kan jou beperken in het dagelijkse, sociale leven.

De meeste mensen leren na een tijdje zichzelf goed te katheteriseren. Je kunt al jouw activiteiten blijven doen. Wel is het zo dat je het katheteriseren moet inplannen in het dagelijks leven. In het begin kost de handeling wat meer tijd. Als je meer ervaren bent, merk je dat je uiteindelijk net zoveel tijd kwijt bent als voorheen met naar het toilet gaan.

Katheteriseren kun je overal waar water en zeep in de buurt is en waar je enige privacy hebt. Het is belangrijk om voldoende te drinken, minimaal 1,5 liter per dag. De eerste dagen nadat je bent gestart bent met katheteriseren moet je extra drinken, om een urineweginfectie (blaasontsteking) te voorkomen. Ook een regelmatige stoelgang is belangrijk.

Nazorg

Neem contact op met het ziekenhuis bij:

• pijnklachten bij het inbrengen van de katheter;
• moeilijkheden bij het inbrengen van de katheter;moeilijkheden bij het uitvoeren van de handeling;
• moeilijkheden bij het inbouwen van zelfkatheterisatie in het dagelijkse leven (uitgaan, op vakantie gaan enzovoorts);
• moeilijkheden bij het volhouden van de zelfkatheterisatie of dilatatie.

Tips voor het zelfkatheteriseren

• Voor het schoonmaken van de schaamstreek gebruik je een schoon washandje met warm water.
• Katheters zijn er in vele soorten en maten. Er zijn bijvoorbeeld speciale kathetersets zodat je onderweg makkelijker kunt katheteriseren. De verpleegkundige vertelt hier meer over en geeft eventueel wat proefmateriaal mee.

De verpleegkundige of verpleegkundig specialist neemt na twee weken contact met je op voor een (telefonische) evaluatie. Daarna wordt de controle hervat door eigen specialist (arts), of start je met een ander vervolgtraject. Bij vragen, onzekerheid of problemen over de zelfkatheterisatie kun je altijd hulp vragen aan de verpleegkundig consulent continentiezorg of verpleegkundig specialist.

Complicaties

Ondanks goede hygiëne, voldoende drinken en een goede stoelgang, komt het regelmatig voor dat blaasontstekingen ontstaan. Een blaasontsteking herken je aan:

• brandend gevoel tijdens het plassen;
• vaak moeten plassen en/of aandrang hebben;
• pijn;
• onaangenaam ruikende urine;
• troebele/donkere urine;
• vermoeidheid of zwak gevoel;
• koorts of rillingen;
• bloed in de urine;
• problemen bij het inbrengen of verwijderen van de katheter.

Waar vindt de behandeling plaats?

Op alle locaties van het ETZ.

Folders

• Zelfkatheterisatie (CIC) & Zelfdilatatie