POP-poli

Laatste update 28 april 2024

De afkorting POP staat voor Psychiatrie-Obstetrie-Pediatrie. De POP-poli is geen zichtbare afdeling binnen het ziekenhuis. Het is een naam voor het samenwerkingsverband met de verschillende disciplines. De POP-poli adviseert en begeleidt zwangere vrouwen met psychische klachten, of een verleden van een psychiatrische ziekte gedurende de zwangerschap. Advisering, begeleiding en behandeling is ook mogelijk na de bevalling.

Voor wie is de POP-poli:

• Vrouwen met actuele psychische problemen, of psychische problemen of een psychiatrische diagnose bij een (eerdere) zwangerschap.
• Vrouwen met een kinderwens en een psychiatrische diagnose met een indicatie voor begeleiding binnen het ziekenhuis.
• Vrouwen die in de zwangerschap en/of tijdens de borstvoedingsperiode medicatie gebruiken voor psychiatrische problematiek.
• Vrouwen met een verslaving in alcohol, medicatie en/of drugs.
• Vrouwen die (tot 3 maanden) na de bevalling psychische klachten ervaren die gerelateerd zijn aan de zwangerschap en/of bevalling.

Psychische klachten

Een kind krijgen en zwanger zijn is voor de meeste vrouwen een bijzondere en vreugdevolle tijd. Toch kunnen een zwangerschap en geboorte voor sommige vrouwen ook gepaard gaan met somberheid, angst, of zorgen voor ernstige verwarring. Voor deze vrouwen en vrouwen die eerder psychische klachten hebben gehad, is zorg op maat en begeleiding van groot belang.

Naast begeleiding van een verloskundige of gynaecoloog, bieden wij vanuit de POP-poli zorg vanuit het medisch maatschappelijk werk, medische psychologie en de psychiatrie. We doen alles wat nodig is voor een zo onbezorgd mogelijke zwangerschap.

Een huisarts, psychiater of verloskundige buiten het ziekenhuis kan doorverwijzen naar de POP-poli. Vanuit het ziekenhuis is het ook mogelijk dat je door de gynaecoloog wordt doorverwezen naar de POP-poli. De zorg en betrokken specialismen binnen de POP-poli worden aangepast op wat nodig is voor jou als patiënt. Door nauw samen te werken, krijg je als zwangere patiënt de best passende zorg.

Indien je elders een lopende psychologische of psychiatrische behandeling hebt, kan deze gewoon doorgaan. De POP-poli is namelijk specifiek gericht op een aanvullende en kortdurende behandeling voor de psychische problemen rondom de zwangerschap en bevalling. Zo nodig vindt er overleg plaats met je eigen behandelaar.

Werkzaamheden die door alle hieronder genoemde disciplines worden uitgevoerd:

• • Onderling (intern) overleg met gynaecoloog, verloskundige, kinderarts, medisch psycholoog, medisch maatschappelijk werk, psychiater en extern overleg met onder andere kraamzorg, GGZ-jeugd of andere zorgverleners indien nodig.
  • Een goede terugkoppeling van de gemaakte afspraken naar alle betrokken zorgverleners en de huisarts.
  • Advies over video interactiebegeleiding (VIB) in het kraambed.
  • Advies over mogelijkheden voor begeleiding in de thuissituatie.

Fam geboortezorg/gynaecologie

De functie van een gynaecoloog binnen de POP-poli kan heel divers zijn. Het kan variëren van het begeleiden van je gehele zwangerschap of een eenmalig consult, tot meedenken met als doel om je bij jouw zwangerschap, rondom jouw bevalling en/of kraambed zo goed mogelijk te ondersteunen. Daarnaast is het mogelijk om voordat je zwanger bent met je mee te denken. Dit heet een preconceptioneel advies.

In Tilburg valt de geboortezorg en de kindergeneeskundige zorg onder Fam. Alle gynaecologen van het ETZ zijn onderdeel van Fam. Binnen Fam zijn er verschillende teams die zich met de geboortezorg bezighouden. De meeste teams bestaan uit verloskundigen. Deze teams heten Betula, Magnolia, Mimosa, Tilia en Wisteria. Deze verloskundigen werken binnen de eerstelijns zorg en werken nauw samen met het ETZ. De verloskundigen sluiten aan bij het multidisciplinaire overleg van de POP-poli en kunnen zo nodig extra ondersteuning vragen van de betrokken disciplines van de POP-poli.

Er is ook een team van gynaecologen. Dit team heet Acacia. Team Acacia bestaat uit gynaecologen die nauw betrokken zijn bij het begeleiden van zwangerschappen en hiervan zijn 4 gynaecologen gespecialiseerd in de POP-poli. Zij maken onderdeel uit van het POP-team. Zo kan het zijn dat je bij een van de 4 POP-gynaecologen op het spreekuur komt. Ben je toevallig onder controle bij één van de andere gynaecologen die zwangerschappen begeleiden, maar geen onderdeel van het POP-team zijn? Ook dan bestaat de mogelijkheid dat je door de rest van het POP-team begeleiding krijgt. Jouw eigen gynaecoloog blijft wel jouw hoofdbehandelaar.

Vinden je zwangerschapscontroles niet bij één van de teams van Fam plaats, maar bij een andere verloskundige? Dan zal eerst een afspraak bij een POP-gynaecoloog gemaakt worden om te kijken wat er voor jou nodig is. Ook je huisarts kan je naar het POP-team verwijzen. Uiteraard wordt er voor goede terugkoppeling naar je verwijzer (verloskundige/huisarts) gezorgd. Samen met jou wordt er gekeken wie jouw zwangerschapscontroles begeleidt en wat er bijvoorbeeld ook rondom je bevalling en je kraambed nodig is. Meestal is terugverwijzen naar je eigen verloskundige wel mogelijk en blijven wij als gynaecoloog meer of minder op de achtergrond betrokken. Kortom, de gynaecologen van team Acacia  helpen je graag met het maken van een goed behandelplan voordat je zwanger bent, tijdens jouw zwangerschap, rondom jouw bevalling en ook in je kraambed.

Medisch Maatschappelijk werk

Je verloskundige en/ of gynaecoloog kan er in samenspraak met jou voor kiezen om een medisch maatschappelijk werker in te zetten tijdens je zwangerschap. De medisch maatschappelijk werker heeft een coördinerende rol in het POP-team, is divers en kan laagdrempelig ingezet worden. Jij en je partner, eventueel samen met andere belangrijke personen, kunnen begeleidingsgesprekken voeren met de medisch maatschappelijk werker. Deze gesprekken kunnen gaan over één of meerdere onderwerpen die spelen tijdens je zwangerschap en waar je eventuele zorgen over hebt. Dit kan bijvoorbeeld gaan over verslaving, huisvesting, relaties of zorgen rondom je woon- en/ of leefomgeving.

Samen met de medisch maatschappelijk werker orden je deze situaties en wordt er gekeken welke zorg er eventueel buiten het ziekenhuis ingezet kan gaan worden. Denk bijvoorbeeld aan contacten met de GGD (stevig ouderschap, voorzorg of een prenataal huisbezoek of de babyroute via de gemeente), andere zorgaanbieders of het toegangsteam binnen je eigen wijk. Daarnaast biedt de medisch maatschappelijk werker ondersteunende, structurerende en voorlichtingsgesprekken aan bij onder andere angst voor een bevalling of verlieservaringen. De sterke en kwetsbare kanten in jouw leven waar je mee te maken hebt wanneer er een baby op komst is, komen hierin uitgebreid aan bod. Wanneer er sprake is van problematiek waarbij het nodig is om Veilig Thuis, de Raad van de Kinderbescherming of andere jeugdbeschermers in te schakelen is de medisch maatschappelijk werker een belangrijke schakel tussen het ziekenhuis en deze organisaties.

Medische Psychologie

Ervaar je klachten op het gebied van stemming, angst, hechting, dwang of trauma, die gelinkt zijn aan jouw zwangerschap, de bevalling of de kraamperiode? Dan kan een behandeling bij een psycholoog, nodig zijn. Je kunt hierbij denken aan het enorm opzien tegen de bevalling of een eerdere traumatisch ervaren bevalling. De gynaecoloog, verloskundige of een psychiater kan je doorverwijzen voor een behandeling bij de Medische Psychologie.

Tijdens een intakegesprek wordt er een inschatting gemaakt van jouw klachten en hulpvraag, waarna een passend behandelplan wordt opgesteld. Dit kan ook betekenen dat we je verwijzen naar externe partijen als we inschatten dat dergelijke zorg beter bij jouw hulpvraag en situatie past. Bij behandeling vanuit Medische Psychologie kun je denken aan psycho-educatie, cognitieve gedragstherapie, ACT, EMDR of partnergesprekken. Eventueel wordt er een deelbehandeling bij een psychologisch medewerker opgestart. Zij werken met relaxatietechnieken en biofeedback. Het belangrijkste doel is jouw psychologische welzijn en daarmee ook dat van jouw (ongeboren) kindje te verbeteren.

Psychiatrie

Binnen de poli van de psychiatrie zijn een aantal psychiaters en een verpleegkundig specialist betrokken bij het POP-team. Je kunt door onder andere je huisarts, gynaecoloog of je eigen psychiater worden verwezen naar deze poli wanneer je al psychiatrische klachten hebt, of psychische klachten ontwikkelt tijdens je huidige zwangerschap of in de kraamperiode. Hierbij kun je denken aan depressieve klachten, angstklachten, psychotische klachten, ontwikkelingsstoornissen of verslaving.

Na een doorverwijzing vindt binnen de poli van de psychiatrie een intakegesprek plaats waarin er aandacht is voor je hulpvraag en waarin er een inventarisatie van je klachten en eventuele psychiatrische voorgeschiedenis wordt gedaan. Tijdens dit gesprek is er aandacht voor medicatiegebruik in de zwangerschap. Indien medicatie noodzakelijk en mogelijk is, wordt de medicatie in de zwangerschap en het kraambed voortgezet of aangepast. De wens van het eventueel geven van borstvoeding wordt in deze overweging meegenomen. Aan het einde van het intakegesprek wordt de eventuele verdere behandeling met je afgesproken en vinden er vervolgens monitorende, ondersteunende of structurerende gesprekken plaats met als doel het voorkómen van psychiatrische problemen of te zorgen dat deze niet verergeren. Hierin is er aandacht voor de moeder-kind binding.

Soms is het nodig om na de bevalling een klinisch kraambed in te zetten vanuit de psychiatrie. Dit wordt tijdens de zwangerschap met je besproken. Een klinisch kraambed betekent dat je na je bevalling nog een aantal dagen in het ziekenhuis verblijft met je kindje, omdat het belangrijk is om te kijken of je psychisch stabiel blijft. De consultatieve dienst bezoekt jetijdens het kraambed en beoordeelt je psychische toestand. Wanneer er na de begeleiding op de poli nog aanvullende psychische zorg nodig is, denken we mee over een vervolgtraject elders.

Samenvattend bieden we:

• Advies over psychiatrische medicatie voorafgaand aan of tijdens de zwangerschap of tijdens de borstvoeding.
• Het inschatten van het risico op (vernieuwde) psychiatrische ontregeling tijdens de zwangerschap of na de bevalling.
• Het stellen van een diagnose en het opstellen van een behandelplan met daarin advies over medicatiegebruik en behandel- en begeleidingsmogelijkheden van voor de conceptie tot en met de periode na de bevalling.
• Behandeling van (nieuwe) psychiatrische ziektebeelden rondom de bevalling.
• De mogelijkheid voor een klinisch kraamperiode op de afdeling Verloskunde waarbij de consultatieve dienst mee kijkt in het kraambed.

Kinderarts

Soms is het nodig dat je baby na de geboorte extra zorg krijgt. Wanneer je angstremmende medicijnen, antidepressiva en/of antipsychotische medicijnen gebruikt tijdens je zwangerschap, onderzoekt de kinderarts je baby na de bevalling op eventuele gevolgen van dit medicijngebruik. Hierbij kun je denken aan ontwenningsverschijnselen bij je pasgeboren baby. Over het algemeen blijf je 12 tot 24 uur in het ziekenhuis om het effect van de medicijnen op je pasgeboren baby te monitoren. Daarnaast geeft de kinderarts advies over het geven van borstvoeding, omdat sommige medicijnen over kunnen gaan in de moedermelk. Hierdoor wordt er soms het advies gegeven om geen borstvoeding te geven. De kinderarts heeft na de bevalling ook oog voor de hechting tussen jou en je baby. Zo nodig kan er begeleiding worden ingezet bij het opbouwen van een veilige band tussen jou en je baby.

De POP-poli is specifiek gericht op een aanvullende en kortdurende behandeling voor de psychische problemen rondom de zwangerschap en bevalling. Er kan preconceptioneel (eenmalig adviesgesprek), tijdens zwangerschap of tot 3 maanden postpartum verwezen worden naar de POP-poli.

• Behandelteam

  Het behandelteam van de POP-poli

  Binnen het POP-team kun je te maken krijgen met verschillende hulpverleners. Met wie je te maken krijgt, is afhankelijk van je situatie of hulpvraag. Tussen deze teamleden vindt regelmatig en waar nodig afstemming plaats over je behandeling. Er wordt gewerkt in één dossier waardoor het overleg, eventuele verwijzingen en adviezen eenvoudig terug te vinden zijn in jouw dossier. Hieronder lees je ,naast de werkzaamheden die door alle betrokken disciplines worden uitgevoerd, meer over de zorgverleners die werkzaam zijn binnen de POP- poli en hun specifieke werkzaamheden.

• Voor verwijzers

  Verwijzing POP-poli voor patiënten met gebruik van psychofarmaca of mogelijk noodzaak hiertoe:

  Aanmelding secretariaat psychiatrie via zorgdomein of e-mail (enkel via zorgmail)

  • Telefoon: (013) 221 03 50
  • Email: secpsychiatrie@etz.nl (enkel via zorgmail)

   

  Voor advies in het kader van een mogelijke doorverwijzing (psychiater of huisarts) of wanneer er vragen zijn omtrent het gebruik van psychofarmaca bij een stabiel psychiatrisch toestandsbeeld kan een verwijzer een belverzoek indienen bij de afdeling psychiatrie (secretariaat). Binnen uiterlijk 48 uur volgt een telefonisch overleg met advies door een psychiater die verbonden is aan de pop poli.

  Verwijzing POP-poli voor patiënten zonder een noodzaak van psychofarmaca gebruik:

  Aanmelding via Gynaecologie via zorgdomein of e-mail (enkel via zorgmail)

  • Telefoon: 013-221 2591

  E-mail: secgynaecologie@etz.nl (enkel via zorgmail)