Wanneer en in hoeverre opereer je een hersentumor? Een vraag waarop een neurochirurg samen met de patiënt antwoord moet geven. Dit antwoord is gebaseerd op een complex samenspel tussen overlevingskans en mogelijke cognitieve schade. Kan kunstmatige intelligentie helpen bij het nemen van een beslissing?
Dat onderzoeken Tilburg University en het ETZ in de We Care-studie ‘Inzet van kunstmatige intelligentie ter verbetering van het individuele beslisproces bij operatie voor hersentumoren’. “Als neurochirurg neem je samen met de patiënt een beslissing om wel of niet te opereren, en hoe uitgebreid je opereert. Je doet dat op basis van een gesprek met de patiënt en de informatie van de MRI”, legt neurochirurg Geert-Jan Rutten uit. “Aan de ene kant wil je de ziekte behandelen, de tumor wegnemen, aan de andere kant wil je het functioneren van de rest van het brein zo min mogelijk belemmeren. Schade in het functioneren kan klassiek neurologisch zijn, zoals uitval van taal en motoriek, maar ook cognitief. Geopereerde patiënten ervaren bijvoorbeeld concentratie- en geheugenproblemen en vermoeidheid na de operatie. Dit zijn op dit moment nog de meer ongrijpbare gevolgen, die evenwel van groot belang zijn voor een rijk en gezond leven.”
Kunstmatige Intelligentie (Artifical Intelligence) helpt cognitieve schade in kaart te brengen
Nauwkeurig voorspellen
Tien jaar geleden starten het ETZ en Tilburg University met systematisch onderzoek naar welke cognitieve schade patiënten ervoeren na een operatie aan een hersentumor. “Inmiddels beschikken we over een grote hoeveelheid data. Nu is de vraag wat die data ons kunnen vertellen voor patiënten in de toekomst. We hopen op basis van kunstmatige intelligentie beter te kunnen voorspellen hoe het mensen in een vergelijkbare positie vergaat. En op basis van meer factoren dan alleen klinisch. Of iemand weer aan het werk kan, is bijvoorbeeld een belangrijke vraag.”
Spiegel van huidige zorg
“Met behulp van Artificial Intelligence (AI) combineren we de expertise van de neurochirurgen met data”, legt Eric Postma uit. Hij is hoogleraar bij het departement Cognitive Science & Artificial Intelligence. “Er spelen zoveel factoren mee dat het voor de neurochirurg moeilijk is om een afweging te maken die alle data omvat. Een neurochirurg zal nu in bijvoorbeeld 95% van de tijd de juiste beslissing nemen. Hoe verhoog je dit percentage? Dat doe je door een nauwe afstemming van de AI en de expert. De chirurg voegt nieuwe informatie toe aan het AI-systeem waardoor data steeds nauwkeuriger wordt geduid, en andersom. Belangrijke voorwaarde is de zogenaamde transparantie van de AI. Chirurgen hebben niets aan een black box, vandaar dat visualisatie en uitlegfuncties van een grote rol spelen in het project. Het gaat immers om de patiënt. Wanneer je een kans van 80% hebt, gaat het om wat dat voor jou betekent.” “Daarnaast vormt het systeem een spiegel van de huidige zorg”, vult Rutten aan. “Nemen we de juiste beslissingen? Waar kan het beter? Het geeft ons feedback op ons handelen.”
Klein beginnen
We Care zorgde voor het geld om het onderzoek op te starten. Inmiddels is een grotere overheidssubsidie gehonoreerd vanuit het programma Topklinische Zorg en Onderzoek van ZonMW voor vier jaar. Postma: “We zijn klein begonnen. De strategische samenwerking tussen ETZ en Tilburg University heeft het onderzoek een impuls gegeven. En dat is precies hoe het bedoeld is. De stip aan de horizon ligt verder.” “We werken inmiddels al jaren aan de wetenschappelijke infrastructuur met Tilburg University”, zegt Rutten. “Ik ben een voorstander van regionale partners. In de samenwerking houden we elkaar scherp door het stellen van vragen.” Postma knikt. “Als wetenschappers moeten we niet in een ivoren toren zitten. Fundamenteel onderzoek wordt voortdurend gevoed door praktisch onderzoek. Ik vind dat inspirerend.”
| De onderzoekers | ||
|---|---|---|
 |
 |
|
| Eric Postma | Geert-Jan Rutten | |